آشنایی با مهم‌ترین اصطلاحات فنی کابل‌ها از بی‌متال تا کابل آرموردار و دراپ

در دنیای برق و شبکه، کابل‌ها فقط یک رشته‌ی رسانا نیستند؛ هر کدام از آن‌ها با ویژگی‌ها و اصطلاحات خاص خود طراحی شده‌اند تا برای شرایط و کاربردهای متفاوت مورد استفاده قرار گیرند.
واژه‌هایی مثل بی‌متال، آرموردار، مهار‌دار، دراپ، زوج، افشان، مفتولی یا عباراتی مثل کابل فشار قوی و فشار ضعیف، در نگاه اول شاید پیچیده به نظر برسند، اما در واقع هر کدام بیانگر نوع ساختار، جنس رسانا یا شرایط کاری کابل هستند.

در این مقاله از فاوا صنعت آریا (Fava Sanat Arya) قصد داریم این اصطلاحات را به زبانی ساده و فنی بررسی کنیم تا هنگام انتخاب یا سفارش کابل، دید دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تری داشته باشید.
از تفاوت کابل‌های مسی و آلومینیومی گرفته تا شناخت کابل‌های افشان، نیمه‌افشان و مفتولی و کاربرد آن‌ها در صنعت، ساختمان، یا پروژه‌های مخابراتی.

Core (کر) در کابل چیست؟

در کابل‌ها، واژه‌ی Core (کر) به تعداد رشته‌های هادی داخلی اشاره دارد،
به‌عنوان مثال، وقتی گفته می‌شود کابل 4C یا 4 Core Cable، یعنی کابل دارای چهار رشته‌ی هادی مجزا است.

🔹 در کابل‌های برق، هر کر معمولاً نقش مشخصی دارد — مثلاً یک کر برای فاز، یکی برای نول و دیگری برای ارت.
🔹 در کابل‌های کنترل یا سیگنال، هر کر برای انتقال فرمان یا داده‌ی مجزا استفاده می‌شود.

تعداد کر در کابل‌ها بسته به نوع و کاربرد آن متفاوت است:

• کابل‌های برق معمولاً از ۲ تا ۵ کر دارند (مثل 2C، 3C، 4C یا 5C).

• کابل‌های کنترل ممکن است از ۲ تا بیش از ۶۰ کر ساخته شوند، بسته به نیاز مدارهای فرمان.

• در کابل‌های فیبر نوری نیز، واژه‌ی Core گاهی برای اشاره به تعداد تارهای نوری به‌کار می‌رود (مثلاً 12 Core Fiber Cable).

کابل زوجی (Twisted Pair Cable)

در کابل‌های مخابراتی، “زوج” به دو رشته تابیده‌شده به هم گفته می‌شود که برای کاهش نویز به‌کار می‌رود.
🔹 نماد:

• UTP (Unshielded Twisted Pair)

• STP (Shielded Twisted Pair)

• FTP (Foiled Twisted Pair)

🔹 کاربرد: شبکه‌های تلفن، دیتا، LAN و اترنت.

• کابل 1 Pair → دو رشته تابیده‌شده (۲ سیم)

• کابل 2 Pair → ۴ رشته (۲ زوج)

• کابل 4 Pair → ۸ رشته (کابل شبکه LAN، مثل Cat6)

• کابل‌های تلفن یا دیتا ممکنه تا ۲۵، ۵۰ یا ۱۰۰ Pair هم داشته باشن.

🔸 در این کابل‌ها نمی‌گن “4 Core”، چون هادی‌ها به‌صورت زوج تابیده (Twisted Pair) هستن، نه رشته‌های مجزا.

   بی‌متال (Bimetal)

بی‌متال ترکیبی از دو فلز با ضریب انبساط حرارتی متفاوت است که معمولاً در رله‌های حرارتی و کلیدهای محافظ موتور استفاده می‌شود. در کابل‌ها، اصطلاح بی‌متال معمولاً به سیم‌های آلومینیومی با پوشش مسی (CCA: Copper Clad Aluminum) اشاره دارد.
🔹 کاربرد: کاهش هزینه در پروژه‌هایی که جریان پایین‌تری دارند.
🔹 نکته: مقاومت الکتریکی بالاتر از مس دارد و در مدارهای قدرت توصیه نمی‌شود.

  کابل کنترل (Control Cable)

کابل کنترل برای انتقال سیگنال‌های کنترلی و فرمان بین تجهیزات صنعتی به‌کار می‌رود.
🔹 کد اختصاری: YY، SY، CY (در استاندارد اروپایی)
🔹 ویژگی: انعطاف‌پذیری بالا، گاهی با شیلد برای جلوگیری از نویز.
🔹 کاربرد: تابلو برق، PLC، خطوط اتوماسیون.

• Li → کابل با عایق PVC سبک و هادی افشان

• C → وجود شیلد از نوع Copper Braid (بافت مسی)

• Y → غلاف بیرونی PVC

• YY → بدون شیلد یا آرمور (Unscreened)
•  S → وجود شیلد فولادی از نوع Steel Wire Braid (SWB)

• نمونه پارت‌نامبر:
  LiCY 10×0.5mm²

• ساختار نام:

  • Li → کابل با عایق PVC سبک و هادی افشان

  • C → وجود شیلد از نوع Copper Braid (بافت مسی)

  • Y → غلاف بیرونی PVC

توضیح: کابل‌های CY دارای شیلد بافته مسی هستن که از سیگنال در برابر نویز و تداخل الکترومغناطیسی محافظت می‌کنه.

⚙️ کابل آرموردار (Armored Cable)

کابل آرموردار، کابلیست که یک لایه فلزی محافظ (Armor) بین غلاف داخلی و غلاف بیرونی خودش داره.
این لایه، کابل رو در برابر فشار مکانیکی، ضربه، حیوانات جونده، یا دفن در خاک محافظت می‌کنه.
در استاندارد انگلیسی (مثل BS5467 یا BS6346) معمولاً از حروف A یا SWA برای نشون دادن این لایه استفاده می‌شه.

• نمونه پارت‌نامبر:
  AL/XLPE/PVC/AWA/PVC 3×70mm²
  یا
  CU/XLPE/PVC/BWA/PVC 3×25mm²

   کابل دراپ (Drop Cable)

کابل Drop یا “کابل انشعاب” در شبکه‌های FTTH (Fiber To The Home) برای اتصال مشترک به شبکه اصلی استفاده می‌شود.کابل دراپ معمولاً شامل یک یا چند فیبر نوری Single Mode (SM) هست که در یک روکش صاف یا دایره‌ای قرار گرفته و دو طرفش توسط سیم فولادی یا FRP (Fiber Reinforced Plastic) تقویت شده تا در برابر کشش و خمش مقاوم بشه.
🔹 ساختار: فیبر نوری با روکش تقویت‌شده و گاهی سیم فولادی در دو طرف.
🔹 کاربرد: نصب بین جعبه انشعاب و محل کاربر.
🔹 نماد: معمولاً با عبارت Flat Drop Cable شناخته می‌شود.

1. Flat Drop Cable (تخت و دو سیمه)

• نمونه پارت‌نامبر:
  GJXFH 1 Core Flat Drop Cable
  یا
  G657A1 Flat Drop Cable, 1 Fiber, FRP Strength Member

• ساختار نام:

  • G → کابل فیبر نوری (Optical Fiber Cable)

  • JX → مخصوص شبکه‌های FTTH

  • F → ساختار Flat (تخت)

  • H → غلاف PVC یا LSZH

2. Round Drop Cable (دایره‌ای و مقاوم‌تر)

• نمونه پارت‌نامبر:
  GJYXCH 2 Core Round Drop Cable
  یا
  G657A2 2F Drop Cable, Steel Wire Strength Member

• ساختار نام:

  • GJY → کابل فیبر نوری برای دسترسی کاربر

  • X → دارای عضو مقاوم فلزی (Steel Wire)

  • C → غلاف مرکزی دایره‌ای

  • H → غلاف نهایی LSZH یا PVC

کابل افشان، نیمه‌افشان و مفتولی (Rigid)

• افشان (Flexible): چند رشته نازک مسی، بسیار نرم و منعطف.
  🔸 مناسب پریزها، وسایل برقی و کابل‌کشی داخلی ساختمان.

• نیمه‌افشان: بین حالت افشان و مفتولی؛ کمی انعطاف دارد.
  🔸 مناسب تابلو برق‌ها.

• خشک یا مفتولی (Solid): تک‌سیم ضخیم مسی.
  🔸 مناسب سیم‌کشی ثابت و تابلوهای قدرت.

          🔹 نماد:

• • NYA (مفتولی)

  • NYAF (افشان)

تفاوت “فلکسیبل (Flexible)” با “لوله فلکسی”

۱. فلکسیبل (Flexible Cable)

وقتی در مورد کابل حرف می‌زنیم، واژه‌ی Flexible (یا به فارسی “افشان”) به جنس و ساختار هادی اشاره دارد .

2.لوله فلکسی (Flexible Conduit / Hose)
در اینجا “فلکسی” دیگر نوع کابل نیست، بلکه نوع پوشش یا مسیر عبور کابل است.

لوله فلکسی یه مجرای محافظه که کابل‌ها از داخلش عبور می‌کنن تا از رطوبت، ضربه و آسیب مکانیکی در امان بمانند. معمولاً از فلز روکش‌دار یا PVC تقویت‌شده ساخته می‌شه.

فشار قوی و فشار ضعیف

• فشار ضعیف (LV): تا ۱۰۰۰ ولت → کابل‌های ساختمانی و صنعتی سبک.

• فشار متوسط (MV): ۱ تا ۳۶ کیلوولت → کابل‌های انتقال برق شهری.

• فشار قوی (HV): بالای ۳۶ کیلوولت → شبکه‌های انتقال نیرو.
  🔹 نماد بین‌المللی: LV / MV / HV

9. مسی یا آلومینیومی؟

• مسی: رسانایی بهتر، افت ولتاژ کمتر، مقاومت مکانیکی بالاتر.

• آلومینیومی: سبک‌تر و ارزان‌تر، ولی مقاومت الکتریکی بیشتر.
  🔹 در پروژه‌های صنعتی و ساختمان‌های حساس، مسی ترجیح داده می‌شود.